فرهنگ عاشورا 48 - خروج مختار

مختار بن ابی عبیده ثقفی ، پنج سال پس از حادثه کربلا و یک سال پس از نهضت توابین ، در سال 66 هجری در کوفه قیام کرد . هدف نهضت او خونخواهی حسین (ع) و انتقام از قاتلان شهدای کربلا و جنایتکارانِ حادثه عاشورا بود . قیام او و خونخواهی اش موجب خرسندی ائمه بود . از امام باقر (ع) روایت شده که : « لاتَسُبوا الُمخْتارَ فَاِنهُ قَدْ قَتَلَ قَتَلَتَنا وَ طَلَب بِثأرِنا » .⁽¹⁾ مختار را ناسزا نگویید ، چرا که او قاتلان ما را کشت و به خونخواهی ما برخاست .

خلاصه ای از قیام او ( طبق نفس المهموم ) چنین است :

مختار ، در 14 ربیع الاول سال 66 در کوفه قیام کرد و عبدالله بن مطیع را که کارگزار عبدالله بن زبیر بود بیرون نمود . آغاز قیامشان با شعار « یا منصورُ اَمِتْ » و « یالثارات ِالحسین » بود . درگیریهای سختی در محله ها و میدانهای کوفه پیش آمد . گروههایی کشته و گروههایی تسلیم شدند و مختار وارد قصر شد و فردایش برای مردم سخنرانی کرد ،

اشراف کوفه با او بیعت کردند . مختار پس از استیلا بر اوضاع ، یکایک قاتلان حسین (ع) را دستگیر می کرد و می کشت . نیروهایی هم به اطراف می فرستاد تا هم بر آن مناطق استیلا یابد و هم جنایتکاران را گرفته و به کیفر رساند . مدتها این تحرکات و دستگیریها و نبرد با مقاومت کنندگان از طرفداران بنی امیه ادامه داشت . مختار موفق شد کسانی چون عمرسعد ، شمر ، ابن زیاد ، خولی ، سنان ، حرمله ، حکیم بن طفیل ، منقذبن مره ، زید بن رقاد ، زیاد بن مالک ، مالک بن بشر ، عبدالله بن اسید ، عمرو بن حجاج و بسیاری از کسان را که در کربلا دستشان به خون شهداء آلوده بود از دم تیغ گذراند و پیکرشان را بسوزاند و یا در مقابل سگها بیندازد . ⁽²⁾ مختار ، سر « ابن زیاد » را به مدینه نزد محمد حنفیه فرستاد ، او هم آن سر را پیش امام سجاد (ع) آورد . آن حضرت مشغول غذا خوردن بود . با دیدن این صحنه ، سجده شکر به جای آورد و فرمود : « الحَمدُلِلهِ الذی اَدْرَک لی ثاری مِنْ عَدُوی وَ جَزَی اللهُ الُمختارَ خَیرا ... » . ⁽³⁾ خدا را شکر که انتقام مرا از دشمنم گرفت . خداوند به مختار جزای نیک دهد . مختار ، هیجده ماه حکومت کرد ( تا 14 رمضان سال 67 ) و در سن 67 سالگی در درگیری با سپاهیان ابن زبیر نزدیکی کوفه به شهادت رسید .

---

1 - بحارالانوار ، ج 45 ، ص 343 .

2 - برگرفته و تلخیص شده از : در کربلا چه گذشت ( ترجمه نفس المهموم ) ، ص 776 به بعد .

3 - معالی السبطین ، ج 2 ، ص 260 .